Gmina Psary powstała w 1973 r., ale miejscowości, które wchodzą w skład jej granic administracyjnych mają długą historię.

Początki sięgają prehistorii

Odkrycia archeologiczne dowodzą, że na terenie dzisiejszej Gminy Psary żyli ludzie już w czasach prehistorycznych. Jedno ze wzgórz Mogilnica było miejscem prasłowiańskiego kultu – w roku 1931 znaleziono tam szczątki cmentarzyska. Równie interesujące były znaleziska na tzw. Żabińcu w Gródkowie, gdzie stwierdzono cmentarzysko całopalne ludności kultury łużyckiej.

Od Piastów Śląskich do zaboru rosyjskiego

Pierwsze wzmianki o Strzyżowicach, Dąbiu i Górze Siewierskiej pojawiają się w dokumentach nadawczych klasztoru w Zwierzyńcu pod Krakowem w XII w. Pod koniec XII w. tereny te przynależne do kasztelani bytomskiej i oświęcimskiej przeszły w ręce Piastów Śląskich. Na przełomie XIV i XV w. powstało Księstwo Siewierskie, obejmujące między innymi tutejsze ziemie. W 1443 r. zostało ono odkupione przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego. Księstwo, jako dobra biskupie przetrwało do 1790 roku, kiedy to włączone do Korony przeszło pod administrację Rzeczypospolitej. W okresie zaborów w latach 1794-1807 ziemie te okupowali Prusacy. Po Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. obszar Psar wszedł w skład Królestwa Polskiego i aż do I wojny światowej pozostawał pod administracją zaboru rosyjskiego. W roku 1867 powstał powiat będziński obejmujący miasta: Będzin, Sosnowiec oraz 20 gmin. Do gminy Wojkowice Kościelne przyłączono: Brzękowice, Goląszę, Górę Siewierską, Dąbie, Malinowice i Strzyżowice (Starsze). W granicach gminy Bobrowniki znalazły się: Gródków, Psary i Strzyżowice (Młodsze). Jeszcze inne podziały wynikały z administracji kościelnej. Do parafii w Będzinie należały Sarnów i Preczów, do parafii w Grodźcu: Gródków i Psary, do parafii w Siemoni: Strzyżowice i Góra Siewierska, a do parafii w Wojkowicach Kościelnych: Dąbie, Malinowice i Goląsza.

Od II Rzeczypospolitej do Polski Ludowej

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w okresie międzywojennym, ziemie Psar należały do województwa kieleckiego, były podzielone jednak na dwie gminy, do gminy Łagiszy należały: Gródków, Sarnów, Preczów, Psary, a do gminy Wojkowice Kościelne: Brzekowice, Dąbie, Goląsza, Góra Siewierska, Malinowice, Strzyżowice. Po zakończeniu II wojny światowej Psary należały do województwa katowickiego, powiatu będzińskiego. W latach 1954 - 1972 funkcjonowały 4 gromady: Dąbie, Psary (z Gródkowem), Sarnów (z Preczowem) i Strzyżowice (z Górą Siewierską). W obecnym kształcie Gmina Psary funkcjonuje od 1973 r. i obejmuje 10 sołectw.

Rolnictwo i tradycja górnicza w jednym

W obszarze gminy obok funkcji rolniczych rozwijało się górnictwo. Od najdawniejszych czasów w rejonie Góry Siewierskiej istniało górnictwo kruszcowe. Wydobywano tu rudę żelaza, którą przetapiano w kuźniach zbudowanych w roku 1724 pod Siewierzem. Jeszcze w latach 1833 -1856 istniało pięć kopalni rudy żelaza. Rudę żelaza w Strzyżowicach eksploatowano do początków XX w. Początki górnictwa węglowego na terenie Psar sięgają XVIII w. Najstarsza kopalnia Zagłębia – „Tadeusz” leżała właśnie na tym terenie. Eksploatowano pokłady „Andrzej”, „Tadeusz”, „Hoym”, zalegające pomiędzy wsiami: Psary, Strzyżowice, Wojkowice Kościelne i Gródków. Obszar pokładów węgla nazywano „Zagłębiem Strzyżowickim”. Na terenie gminy eksploatowano także wapienie. Uruchomiona w 1857 r. cementownia w Grodźcu bazowała na eksploatacji wapienia w kamieniołomach: na pograniczu Rogoźnika i Strzyżowic oraz na Wale.