Tematem kolejnego projektu realizowanego przez Gminny Ośrodek Kultury Gminy Psary, jest popularyzacja wiedzy o 5 historycznych obiektach, których funkcjonowanie kształtowało lokalną społeczność pod względem kulturalnym i gospodarczym, a których duże fragmenty i małe pozostałości są do tej pory widoczne w przestrzeni architektonicznej gminy.

W celu poznania historii obiektów oraz historii miejsca, Gminny Ośrodek Kultury Gminy Psary zorganizuje: spacery historyczne prowadzone przez lokalnych historyków dla mieszkańców oraz uczniów ze szkół podstawowych, poszukiwanie pamiątek przeszłości wraz z ich digitalizacją, interaktywną stronę z mapą i trasami możliwych do przebycia wycieczek, audiobooki, materiały edukacyjne z zakresu edukacji historycznej i regionalnej oraz podsumowującą  publikację on-line.

Działania będą kierowane z jednej strony do lokalnej społeczności, a z drugiej poprzez obecność w sieci do szerokiego grona odbiorców zainteresowanych historią społeczną.

GOK chce również wzmocnić ruch Archiwistyki Społecznej, poprzez zaangażowanie w działania lokalnej grupy pasjonatek i pasjonatów historii.

Ważnym aspektem będzie również dostosowanie materiałów dostępnych w sieci dla osób z niepełnosprawnościami.

Miejsca, z którymi będziemy pracować:

1. Klinkiernia Gródków: powstała w 1933 r. dzięki Będzińskiemu Powiatowemu Związkowi Samorządowemu. Lokalizacja zakładu podyktowana była występowaniem w okolicach Gródkowa złóż łupków ilastych. W 1938 r. było tam zatrudnionych 160 pracowników, a przy budowie dróg 350 robotników z Gródkowa, Psar, Sarnowa oraz Goląszy. Do 1939 r. wyprodukowano 16 milionów sztuk klinkieru. Całą produkcję przeznaczano na budowę dróg: z Sosnowca przez Będzin,Siewierz do Częstochowy i dalej w kierunku Warszawy. Od 1973 r. klinkiernie podporządkowano Zakładowi Płytek i wyrobów Sanitarnych w Czeladzi, natomiast 1980 r. do teraz jest tam tartak,który wykorzystuje pozostałe zabudowania i hale do prowadzenia działalności.

2. Kolej wąskotorowa osobowa: Dąbrowa Górnicza Piekło-Brzeziny Śląskie, otwarta w 1915 r. oraz kolej piaskowa czynna od 1912 r. na trasie Dąbrowa Górnicza Ząbkowice–Sączów wraz z odnogą do wojkowickiej kop. Jowisz - przez Gródków - wybudowaną w czasie okupacji niemieckiej.

3. Klinkierowa architektura wsi Sarnowa: stworzona w latach 1933-1970 jako przykład modernizacji zabudowań wiejskich na kształt miejskiego układu urbanistycznego i jej wpływ na zmianę funkcji wsi z obszarów pogranicznych na lokalny ośrodek komunikacyjny.

4. Dworek w Malinowicach: około roku 1460 Malinowice posiadały trzech właścicieli. Pierwszy drewniany dwór został wybudowany w XVII w, a później był przekształcany w budynki murowane. Dodatkowo w otoczeniu zabudowań znajduje się pomnik przyrody - 400-letnia lipa.

5. Historyczne oblicze Dąbia: wał - bioróżnorodność gleb wapiennych, kamieniołomy ( miejsce pozyskiwania budulca domów do lat 70/XXw.), wapiennik ( miejsce wypalania wapna do budowy domów istniały do lat 70-tych XXw.), kapliczka „Pod Dzwonkiem”, krzyż przydrożny z 1921 roku, trasa przełajowa do legendarnego buka.

Planowane działania:

Wycieczki: realizowane przez  lokalnych przewodników: Donatę Łukasik, Teresę Olesińską, Grażynę Polasiak i Jacka Malikowskiego.

- 5 wycieczek, po jednej wokół każdego z obiektów dla osób dorosłych,
- 2 wycieczki dla uczennic i uczniów ze szkół podstawowych z gminy Psary.

Mapa i publikacja PDF: na bazie 5 tras wycieczek stworzymy też mapę w wersji elektronicznej wraz z nagranymi oprowadzaniami po trasach w formie audioprzewodników. Dzięki temu będzie można wybrać się w trasę samemu. Wystarczy mieć tylko ze sobą telefon i dostęp do internetu. Trasa wycieczki wraz ze ścieżkami dźwiękowymi będzie dostępna na stronie projektu historia.psary.pl oraz w portalu izi.travel

Strona internetowa historia.psary.pl: wszystkie pamiątki przeszłości zbierane od lokalnych depozytariuszy, mapa, artystyczne fotografie obiektów z tras, audioprzewodniki, teksty historyczne oraz materiały edukacyjne będą opublikowane na specjalnie dedykowanej projektowi stronie: historia.psary.pl. Tam w wolnym dostępie na wolnych licencjach będzie można korzystać z materiałów. Dodatkowo strona, jak i jej zawartość będą dostosowane pod względem dostępności dla osób z niektórymi niepełnosprawnościami.

7 czerwca w Gminnym Ośrodku Kultury Gminy Psary miało miejsce pierwsze spotkanie w ramach projektu.

W spotkaniu wzięli udział :

- Donata Łukasik (działaczka społeczno-kulturalna, członkini Stowarzyszenia Autorów Polskich w Będzinie i Stowarzyszenia Twórców Kultury Zagłębia Dąbrowskiego w Będzinie)

- Teresa Olesińska (Prezes Klubu Emerytów, Rencistów i Inwalidów z Malinowic)

- Grażyna Polasiak (założycielka Stowarzyszenia Kobiet 18+ VAT, wiceprezeska stowarzyszenia „Dobre ręce”, wieloletni pedagog)

- Jacek Malikowski (prezes Oddziału Zagłębiowskiego Stowarzyszenia Autorów Polskich, wiceprezes Rady Głównej SAP w Warszawie, wykładowca)

- osoby zaangażowane w realizację projektu z GOKu: Magdalena Hak, Agata Hofelmajer-Roś, Anna Korpak i Honorata Grudzień.

Spotkanie miało charakter informacyjny i służyło wprowadzeniu do tematu działań w projekcie.

Projekt finansowany jest przez Muzeum Historii Polski - Patriotyzm Jutra 2021